Na przełomie III i II w. p.n.e. Pergamon był jednym z najpotężniejszych królestw na Bliskim Wschodzie. Za panowanie Eumenesa miasto posiadało wspaniałą bibliotekę, liczącą ponad 200 tys. pozycji. Bogactwo i doskonałe warunki rozwoju działały na starożytnych naukowców niemal jak współczesna, amerykańska Dolina Krzemowa. Z obawy przed utratą najwybitniejszych uczonych, Egipcjanie zablokowali nawet dostawę do Pergamonu swojego papirusu.
Ruiny Pergamonu dumnie spoglądają dziś na Bergamę – niewielkie miasto targowe, usytuowane 25 km od Morza Egejskiego. Żeby dostać się na wzgórze z centrum miasta, trzeba pokonać 6-kilometrową, krętą drogą, wytyczoną na jego północnych i wschodnich zboczach. Można to zrobić pieszo albo wynająć taksówkę, a za dodatkową opłatą taksówkarz poczeka na nas na górze. Przed rozpoczęciem zwiedzania akropolu warto jest spojrzeć na roztaczającą się wokół panoramę. Usytuowana w dolinie Bergama sprawia wrażenie miasta lekko sennego, ale ze wzgórza widać także słynny Asklepiejon, w którym na przełomie II III w. n.e. leczył pergamońskich gladiatorów Galen – chyba najbardziej znany lekarz starożytności. Na samym wzgórzu nie zachowało się zbyt wiele obiektów, a niektóre, tak jak na przykład Wielki Ołtarz Zeusa, wywiezione zostały za granicę. Mimo to spacer wśród ruin pergamońskiego akropolu nadal robi wrażenie, zwłaszcza, że niektóre obiekty zostały dla potrzeb turystów zrekonstruowane.
W czasach swojej świetności Pergamon znajdował się w gronie najpiękniejszych miast hellenistycznych na wybrzeżu Azji Mniejszej. W północnej części akropolu wznosiły się dwa najważniejsze obiekty królestwa: Wielki Ołtarz Zeusa i Biblioteka Pergamońska. Z ołtarza poświęconego Zeusowi i Atenie pozostała dziś na wzgórzu jedynie podstawa, resztę, za zgodą sułtana, zabrali do Berlina niemieccy archeolodzy. Ołtarz wzniesiono tu na początku II w. p.n.e. według projektu Menekratesa z Rodos. Była to budowla prostokątna, o wymiarach 36,4 X 34,2 z dwoma bocznymi, wysuniętymi skrzydłami, które przedzielone były monumentalnymi i szerokimi na 20 m schodami. Najważniejszą częścią ołtarza był Wielki Fryz, o dł. 120 m i ozdobiony scenami walki bogów greckich z gigantami, czyli olbrzymami, którzy zamiast nóg mieli wężowe sploty. Na bocznych ścianach ołtarza także przedstawieni zostali bogowie – od strony wschodniej byli to bogowie olimpijscy, od zachodniej bogowie morza i ziemi, a od strony południowej bogowie światła. Wielki Ołtarz Zeusa został odkryty w latach 1878 – 1800 przez grupę niemieckich archeologów, pracujących pod kierownictwem Carla Humanna. Po zakończeniu prac archeolodzy wywieźli do Berlina większość odkopanych części budowli, a następnie dokonali jej rekonstrukcji. Dziś zatem Wielki Ołtarz Zeusa podziwiać można w berlińskim Muzeum Pergamońskim. Carl Humann odkopał także pozostałości wielkiej Biblioteki Pergamońskiej. Przechadzając się dzisiaj wśród jej ruin aż trudno uwierzyć, że na przełomie III i II w. p.n.e. była to druga największa biblioteka na świecie. Liczyła ona ponad 200 tys. zwojów i pod względem wielkości ustępowała ona tylko Bibliotece Aleksandryjskiej.
Najlepiej na pergamońskim akropolu zachował się do dziś Teatr tarasowy i świątynia Trajana. Teatr stromo pnie się do góry na zachodnim zboczu wzgórza, a jego kształt przypomina wycinek koła. W starożytności mogło w nim zasiąść nawet 10 tys. widzów. Wato też zwrócić uwagę na porozrzucane u stóp teatru ruiny – to dawna świątynia Dionizosa. Świątynia Trajana usytuowana jest z kolei na północ od teatru i ruin biblioteki. Została ona częściowo zrekonstruowana przez Niemiecki Instytut Archeologiczny.
Na koniec warto jeszcze wspomnieć o tym, komu Pergamon zawdzięczał okres swojej wielkiej prosperity i wspaniałe budowle, z których do dziś zachowały się jedynie ruiny. U źródeł sukcesów Pergamonu stał Lizymach – jeden z dowódców armii macedońskiej, który po śmierci Aleksandra Wielkiego przejął kontrolę nad większością zachodniego wybrzeża Azji Mniejszej. Lizymach zgromadził w czasie wojen ogromne skarby, które ukrył właśnie w Pergamonie. W 281 r. p.n.e. Lizymach poległ w bitwie z Seleukosem I, wskutek czego pieczę nad miastem przejął Filetajros – dowódca, który wyznaczony został wcześniej do pilnowania skarbu. To właśnie od czasów Filetajrosa Pergamon zaczął się szybko rozwijać. Jego dalsi następcy, Attalus I i Eumenes II sprzymierzyli się z Rzymem, co zagwarantowało im spokój i umożliwiło dokonywanie wielu inwestycji. Największy rozkwit zawdzięczał Pergamon Eumenesowi II, który wzniósł tu Wielki Ołtarz Zeusa i gmach Biblioteki Pergamońskiej.
